Sudoku Nedir?
2005den beri dünyanın en çok ilgi gören bulmacaların başında gelen bu bulmacada, harfler değil rakamlar kullanılır. Rakamlarla oynanmasına karşın matematikle ilgisi olmayan SUDOKU toplama veya çarpma bilgisi gerektirmez. SUDOKU mantık temelli ve rakamların yerleştirilmesine dayanan bir kombinasyon bulmacasıdır. Amaç 9x9 ızgaralı bir karenin içindeki tüm satır, sütun ve 3x3 karesel bölgelerin her birinde 1den 9a kadar tüm sayıların bulunması ve hiç birinde tekrarlı sayı olmamasıdır. 
Orjinali 9x9 kareden oluşan SUDOKU da bulmacanın zorluk derecesine göre çeşitli sayılarda ipuçları verilebiliyor. Verilen ipuçları baz alınıp, mantık yürütülerek çözülen bulmacada, en az ipucuyla hazırlanabilecek SUDOKUnun 17 ipucu içermesi gerektiği belirlenmiş.
Otobüste, teneffüste, yolculukta, öğle arasında rahatlıkla çözülebilecek bir bulmaca türü olan SUDOKU; gençlerde zeka gücünü artırıcı etki yaparken, belli bir yaş üzerindeki kişilerde ise unutkanlık hastalığı olarak ortaya çıkan Alzheimer hastalığına karşı koruyucu etki ortaya koyuyor.
Sudokunun Tarihi, Tarihçesi?
Japonya'dan tüm dünyaya yayılan bir bulmaca olan SUDOKU'nun isim babası Japon bulmaca dergisi şirketi Monthly Nikolist 'in kurucusu Maki Kaji'ydi. Dergide ilk olarak 1984 yayınlanan bulmaca ilk zamanlarında japonca "sayılar tek olmalı" anlamına gelen "Suuji wa dokushin ni kagiru" olarak anılmış, sonrasında ise bu isim kısaltılarak SUDOKU halini almıştır. Modern SUDOKU dünyaya Japonya'dan yayılsa da, aslında çok daha öncesi olan bir bulmaca...
SUDOKU'na esin kaynağı olan Latin Karesi üzerine Euler'in bazı çalışmaları olması nedeniyle oyunun kaşifi olarak Euler'in olduğu yönünde bazı yanlış anlaşılmalar vardır. Gel gör ki, Euler'den binlerce yıl önce Greco-Latin kareleri olarak bilinene Latin Kareleri özellikle kabir ve mezarların üzerinde tılsım olarak kullanılmış. Euler'in yaptığı ise popülaritesini canlandırmak olmuş.
Benzer biçimde 1800'lerin sonlarında Fransız gazetesi La France'da 9x9 düzeninde, 1den 9a sayıları tüm satır ve sütunlara yerleştirilmesini bekleyen, Sihirli Kare(magic square) olarak anılan bulmacalar yayınlanmış. Ancak 3x3 alt karelerin olmaması ve çözüm için sadece mantığın yeterli olmayıp, matematik kullanılması da aradaki farklardandı.
SUDOKU'nu bildiğimiz formatına ise emekli bir mimar olan 74 yaşındaki Hindistan'dan Howard Garns getirmiş. Garns'ın hazırladığı bulmacalar 1979'da Dell Magazin dergisinde Number Place adıyla yayınlanmışken, bulmacanın kaşif SUDOKU adıyla bu kadar fenomen olduğunu göremeden 1989'da hayata veda etmiş.
Yeni Zelandalı emekli yargıç Wayne Gould 1997'de bir Japon bulmaca kitabında gördüğü oyunu bilgisayar programıyla geliştirdi ve SUDOKUyu kullanması için The Times gazetesini ikna etti. Gazete oyuna 2004'te yer verince bir anda popülerleşmeye başladı. Ardından internete ve cep telefonlarına kadar ulaştı. New York Times Bulmaca Editörü ve Dünya Zeka Oyunları Federasyonu eski Başkanı Will Shortz da SUDOKUyu ünlendiren isimlerden biri oldu.
Dünya'da ve Türkiye'de ilk SUDOKU kitabını bir Türk; Nevzat Erkmen yayınlamış. Erkmen, Zeka Oyunları Federasyonu’nun kurucu üyesi ve Türkiye temsilcisi, aynı zamanda Gould’un keşfinden 3 yıl önce bulmacayı Türkiye’ye taşıyıp bizlere Diamond adıyla tanıtan isim olmuştur.
Japonya'dan Nikoli firmasının tescil ettiği ve tüm dünyaya yaydığı, günümüzde 100'ün üzerinde ülkede fenomen haline gelen SUDOKU halen bazı yerlerde Number Place olarak anılıyor. Türkiye'de 1994'den beri Diamond olarak anılan bulmaca sonradan herkes tarafından SUDOKU adıyla bilinmeye başlandı.
2005 yılında Sky One ve BBC kanallarında televizyonlarda SUDOKU show ve SUDOKU yarışma programları yayınlanmıştır.
İlk Dünya Sudoku Şampiyonası 2006 yılında İtalya'da düzenleniyor. 2005 yılına kadar birçok ülkede ulusal SUDOKU yarışmaları düzenlense de ilk uluslar arası organizasyona 2005 Dünya Zeka Oyunları Şampiyonası sırasında İtalyan ekibi "Sudoku çok popüler oldu. Bir dünya şampiyonası düzenlemek istiyoruz" deyince karar verilmiş.
2008 yılında ise popülariteyi takiben iTunes Store 'da iPhone ve iPod Touch için ilk SUDOKU programı satışa sunuldu.
Özellikle 2010 sonrasında ise SUDOKU türevi olarak yada rakibi olarak samurai sudoku, kendoku, parçalı sudoku, toplamlı sudoku, futoshiki, kakuro, çit, ABC kadar kolay, işlem tamamlama gibi birçok eğlenceli zeka ve mantık oyunu meşhur olsa da hiç biri SUDOKU'nun yakaladığı popülariteye ulaşamamıştır.
2012 yılında daha önce belirttiğimiz gibi bir SUDOKUda en az 17 ipucu olması gerektiği ve 16 ipucu içeren bir SUDOKU olamayacağı konusunda İrlanda'da bilimsel bir araştırma yapılıp makale de yazılmış durumda. "There is no 16-Clue Sudoku: Solving the Sudoku Minimum Number of Clues Problem" adıyla yayımlanan makaleye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
http://www.math.ie/McGuire_V1.pdf
2012 yılında yine MEB - Talim Terbiye Kurulu kararıyla orta okullarda seçmeli olarak Zeka Oyunları Dersi müfredata eklenmiş ve SUDOKUyla genç beyinlerin daha küçük yaşlarda tanışmaları sağlanmıştır. Bu sayede 4x4 SUDOKU ve 6x6 SUDOKU gibi daha basit, SUDOKU mantığını kavratmaya yönelik versiyonları da ülkemizde kendine yer bulmaya başlamıştır.
A. Cihad Canan
Matematik Öğretmeni
Kaynakça:
0 comments so far,add yours